Trả lời phỏng vấn tại Australia ngày 14/5 về việc Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou 981) vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ở Biển Đông, hai chuyên gia Malcolm Cook và Elliot Brennan cho rằng động thái này của Trung Quốc rất thiếu thiện chí, đáng lo ngại và thất vọng.

Chuyên gia Malcolm Cook - Hiệu trưởng trường Nghiên cứu quốc tế thuộc Đại học Flinders ở Adelaide, chuyên gia cao cấp Viện Đông Nam Á đặt trụ sở tại Singapore, nhấn mạnh việc Trung Quốc đưa giàn khoan vào Biển Đông rõ ràng đi ngược lại Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông mà Trung Quốc đã ký với 10 nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Tàu Hải cảnh Trung Quốc chủ động đâm thẳng vào mạn trái tàu Cảnh sát biển Việt Nam nhưng tàu Cảnh sát biển Việt Nam đã dừng và lùi máy kịp thời. Ảnh: Cảnh sát biên Việt Nam.

Theo ông, hành động này là bằng chứng mới nhất của cách tiếp cận thiếu thiện chí của Trung Quốc trong việc tuân thủ các thỏa thuận đã ký hoặc tham gia đối thoại có tính xây dựng để giải quyết tranh chấp. Trong khi đó, Việt Nam không có hành động nào để Trung Quốc có thể coi là “khiêu khích” trong thời gian qua.

Học giả Cook nhận định việc Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương-981 vào Biển Đông một tuần trước khi Hội nghị cấp cao ASEAN diễn ra cho thấy nước này thiếu tôn trọng ASEAN cũng như phản ứng của khối này trước những đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc. Ông Cook cũng bày tỏ quan ngại về động cơ của Trung Quốc khi đưa giàn khoan khổng lồ vào Biển Đông.

Trong khi đó, ông Elliot Brennan, chuyên gia về an ninh Đông Nam Á, thuộc Viện Chính sách phát triển và an ninh, khẳng định việc Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương-981 vào Biển Đông là động thái đáng lo ngại và thất vọng.

Theo ông Brennan, Việt Nam và Trung Quốc nên kiềm chế và thương lượng để tránh xung đột, đồng thời đề ra các cơ chế kiểm soát xung đột.