Nhìn nhau tăng giá

Không nằm trong mặt hàng bình ổn giá, cũng không bị quản lý chặt chẽ như giá xăng dầu (gas chỉ phải đăng ký giá), các DN đầu mối kinh doanh gas mặc sức cùng nhau tăng giá. Phải giải thích lý do và gửi thông báo mỗi khi tăng, giảm giá theo Thông tư 122 của Bộ Tài chính, nhưng liên tục trong 2 năm qua, nhiều đầu mối kinh doanh gas lớn, nhỏ “nhờn” thuốc không đăng ký hoặc đăng ký muộn, đăng ký theo kiểu cho có, chấp nhận bị xử lý hành chính. Đại diện Cục Quản lý giá (QLG) Bộ Tài chính cho biết, Bộ chỉ kiểm soát giá gas thông qua đăng ký giá của DN. Tính tới chiều 2.2, tức là sau 2 ngày tăng giá, cũng chỉ mới có Saigon Petro thực hiện đúng nghĩa vụ gửi đăng ký giá tới Cục QLG với mức tính toán mỗi kg gas tăng 3.500 đồng do giá gas thế giới tăng 13%. Đại diện Sở Tài chính Hà Nội cũng cho biết, chỉ có một vài DN kinh doanh gas trên địa bàn gửi đăng ký giá về Sở.

Trên thực tế, dù hoạt động kinh doanh gas đã bị siết lại bằng Nghị định 107/NĐ-CP nhưng chỉ mới loại bỏ các DN kinh doanh gas nhỏ lẻ không đủ điều kiện, mà không có tác dụng nhiều với tình trạng tùy tiện tăng giá gas. Cũng như mặt hàng sữa, vì lý do bí mật kinh doanh, khung bảng tính giá gas này chưa bao giờ được công khai để người tiêu dùng được biết chi phí, giá thành thực tế của DN và mức hoa hồng cho đại lý hay lợi nhuận mà DN đang hưởng.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Sĩ Thắng, Chủ tịch Hiệp hội Gas VN, phủ nhận việc tăng giá gas bất hợp lý. Lý giải việc tại sao các DN đồng loạt tăng giá cùng thời điểm với mức tăng xấp xỉ nhau, ông Thắng cho rằng hiệp hội đã đưa ra khung chung cho từng vùng (gồm giá tính toán với toàn bộ chi phí vận chuyển, kho bãi, nhân viên...), mức tăng mới nhất của các DN từ ngày 1.2 (bình quân 42.000 đồng/bình 12 kg) đã được tính toán dựa trên khung này.

Tuy nhiên, việc liên tục chọn tăng giá cùng thời điểm đã ít nhiều cho thấy việc DN nhìn nhau tăng giá. Cụ thể, tháng 12.2011, với lý do giá thế giới tăng thêm 15 USD/tấn, các DN gas lớn đã điều chỉnh giá gas tăng thêm 5.000 đồng/bình 12 kg. Trong tháng 1.2012 các DN tiếp tục tăng giá gas 2 lần tổng cộng 32.000 đồng, và đầu tháng 2.2012, các DN gas lớn một lần nữa cùng ca bài tăng giá với mức tăng 42.000 đồng/bình 12 kg.

Giá gas tăng quá cao gây áp lực lớn lên túi tiền eo hẹp của người tiêu dùng.

Hiện tượng lặp lại nhiều lần

Nguồn gas nhập về của các đầu mối gas hiện nay khác nhau, ngoài lượng gas trong nước sản xuất được, có công ty nhập từ Trung Quốc, Malaysia, có công ty nhập gas từ các nước Ả Rập... với mức giá không hề thống nhất. Đây là lý do mà theo một công ty kinh doanh gas, nếu giá gas tăng hoặc giảm theo giá thế giới, các công ty gas sẽ có sự điều chỉnh giá bán khác nhau, không thể công bố cùng một mức tăng/giảm giá trong cùng thời điểm. Nhưng theo chia sẻ, các DN gas nhỏ trên thị trường luôn phải nhìn ngó các động thái của “ông lớn”, dẫn tới một khi DN lớn tăng giá thì DN nhỏ cũng phải tăng theo. Cuối năm 2010, Công ty PV South Gas đã từng bị các DN gas khác phản ứng mạnh khi đi ngược dòng, giảm giá gas. Điều này cho thấy, dù vẫn được xem là cạnh tranh do có nhiều DN hoạt động, nhưng giữa các DN vẫn có sự “thống nhất” ngầm khi tăng, giảm giá bán.

Một chuyên gia của Bộ Công thương cho biết, gas là một trong số các mặt hàng thiết yếu được kiểm soát bởi Bộ Tài chính, phải đăng ký giá. Về lý thuyết, những hiện tượng lặp lại nhiều lần (cùng tăng/giảm giá bán - PV) có thể cho thấy chuyện bắt tay tăng giá. Nhưng để kết luận có phải hành vi vi phạm luật Cạnh tranh hay không, Cục Quản lý cạnh tranh phải thu nhập chứng cứ, điều tra.

Tuy nhiên, theo ông này, “do luật Cạnh tranh chưa có quy định nào về việc hễ hành vi tăng giá lặp đi lặp lại nhiều lần cùng vào thời điểm của các DN sẽ có chế tài xử lý. Phải đề xuất để có biện pháp hoặc chế tài để ngăn cản hành vi này”.

Còn theo ông Bạch Văn Mừng, Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh, Cục đang thu nhập số liệu, xem xét, đánh giá thực trạng tăng giá gas thời gian vừa qua của các DN. “Có dấu hiệu bắt tay nhau tăng giá, vi phạm luật Cạnh tranh hay không sẽ phải dựa trên kết quả phân tích, đánh giá cụ thể. Về mặt lý thuyết, nếu hành vi lặp đi lặp lại có thể sẽ có vấn đề, nên Cục đang tiếp cận điều tra, đưa vấn đề này vào “tầm ngắm”, ông Mừng khẳng định.