Nước mắm Làng nghề Phú Lợi, xã Quỳnh Dị, huyện Quỳnh Lưu (nay là Khối Phú Lợi - Phường Quỳnh Dị - TX Hoàng Mai - Nghệ An) từ lâu đã được lan truyền trong dân gian về mùi thơm đặc trưng, màu sắc tự nhiên, độ đậm sánh, có vị ngòn ngọt của cá, vị mặn mòi của vùng biển trù phú Quỳnh Lưu.

Từ làng nước mắm nổi tiếng đất Nghệ ấy, có một thương hiệu được nhiều người biết đến và tin dùng: Thương hiệu nước mắm Cương Ngần. Gặp gỡ và trao đổi với anh Hoàng Đức Cương - chủ thương hiệu này mới thấy được nhiệt huyết của con người làng nghề cùng với quyết tâm gìn giữ nghề truyền thống từ bốn đời nay.

Đặc sản Quỳnh Dị trước thách thức của cạnh tranh

Trước xu hướng thị trường đang bị chiếm lĩnh bởi những thương hiệu nước mắm được sản xuất bằng công nghệ cao như Chin Su, Nam Ngư, Phú Quốc thương hiệu nước mắm Cương Ngần vẫn trụ vững và không ngừng phát triển trước sự cạnh tranh gay gắt. Mỗi năm cơ sở tiêu thụ được khoảng 20 tấn nước mắm trong và ngoài tỉnh. Tất yếu phải có lí do.

Tận dụng nguồn nguyên liệu cá cơm đen tự nhiên được đánh bắt chủ yếu ở vùng biển Quỳnh Dị và các xã lân cận kết hợp với bí quyết gia truyền của làng Nghề Phú Lợi và kinh nghiệm được tích lũy lâu đời của dòng họ Hoàng để sản xuất ra loại nước mắm được nhiều người biết đến. Nước mắm Cương Ngần có vị béo, thơm, có độ sóng sánh, màu vàng cánh gián, độ đạm cao, không còn vị tanh, khi nếm có vị ngòn ngọt trộn lẫn vị mặn đậm đà làm tê đầu lưỡi và đọng mãi trong cổ. Sản phẩm cá đầu vào được thu mua về từ các tàu cá mới đánh bắt, còn tươi, ngon, sau đó sơ chế và được ướp bằng muối ăn sạch kết hợp với các chất phụ gia từ thiên nhiên như gạo, vừng, dứa, quế, đường vàng, rồi được đem ủ bằng những chiếc cõng (chum) sành và làm chín dưới ánh nắng mặt trời. Sau 18 tháng trở lên, khi cá đã chín thì có thể rút nhỉ, thông qua các hệ thống lọc ở đáy chum, nước mắm sẽ nhỉ ra ngoài. Toàn bộ các khâu sản xuất đều bằng thủ công, không có sự tham gia của bất kỳ một loại công nghệ nào.

Anh Cương chia sẻ: “Muốn làm ra loại nước mắm ngon, phải hội tụ các yếu tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa. Cơ sở của tôi nằm ở vùng có nguồn nguyên liệu cá dồi dào, khí hậu nắng nóng, diện tích sân bãi rộng nên dễ ủ chín cá bằng ánh nắng mặt trời. Nói về cá cơm - nguyên liệu chính để sản xuất nước mắm, hiện có 3 loại cá cơm để làm ra nước mắm cốt cá, nhưng cá cơm đen địa phương là loại được sử dụng vì cá có vị ngọt và béo, đặc biệt là vào đúng mùa từ tháng Giêng, Hai đến tháng Sáu”.

Cảm nhận được vị ngon của nước mắm Cương Ngần nên có lẽ ít ai có thể quên được vị đậm đà, mặn mòi của thứ đặc sản Quỳnh Dị này. Ai về Quỳnh Lưu cũng muốn ghé mua chút đặc sản làm quà, thế nên, nhà thơ Hoàng Cẩm Thạch đã viết:

“Hỡi ai ra Bắc vào Nam

Quỳnh Lưu ghé lại muôn vàn yêu thương

Cá tôm Quỳnh Lập, Quỳnh Phương

Nước mắm Quỳnh Dị, Phú Lương rau màu”

Tâm huyết giữ lửa, xây dựng, gìn giữ và phát triển thương hiệu.

Mặc dù người tiêu dùng ngày càng có nhiều sự lựa chọn đối với sản phẩm nước mắm, từ cao cấp đến bình dân, trong có những sản phẩm nước mắm rẻ tiền do sử dụng công nghệ, hóa chất, phụ gia độc hại đã khiến nhiều làng nghề làm ăn chân chính bị mai một, nhưng anh Hoàng Đức Cương vẫn quyết tâm gìn giữ và theo đuổi nghề này bằng trách nhiệm, sự đam mê và luôn tâm niệm tạo ra những sản phẩm sạch, an toàn đối với sức khỏe cộng đồng. Anh Cương kể với một giọng đầy tự hào: “Tôi là cháu đời thứ tư của Cụ tổ Hoàng Đức Phơn - người khai sinh ra làng nghề nước mắm. Vì vậy, ngoài tạo công ăn việc làm, tạo thu nhập cho gia đình và gần 50 nhân công (khi vào vụ cá), chúng tôi còn phải có trách nhiệm không để tắt ngọn lửa nghề làm nước mắm mà Cụ tổ đã dày công thắp lên”.

Bằng tâm huyết giữ nghề, năm 2006 anh Hoàng Đức Cương đã bắt đầu xây dựng Thương hiệu nước mắm Cương Ngần với quyết tâm và hy vọng mang lại tiếng tăm cho làng nghề đang có nguy cơ mai một. Anh Cương cho biết: “Làm nghề sản xuất thủ công gia truyền này không mang nhiều lợi nhuận cho người sản xuất vì giá thành đầu vào của nguyên liệu cá cao, vì vậy chỉ những người tiêu dùng thực sự hiểu giá trị của nước mắm mới thường xuyên mua dùng nên lượng tiêu thụ không lớn. Mặt khác, để làm được nghề phải mất hai năm học hỏi kinh nghiệm. Do đó, muốn duy trì được nghề đòi hỏi phải có niềm đam mê, yêu nghề và chấp nhận thách thức. Muốn người ta tìm đến mình thì sản phẩm phải thực sự phục vụ tốt cho sức khỏe. Muốn vậy những người trực tiếp làm ra sản phẩm phải cần tìm tòi tạo ra những hương vị mới để sản phẩm gần gũi hơn với thị hiếu của người tiêu dùng. Thương hiệu Nước mắm Cương Ngần đã được đăng ký bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và sản phẩm thường xuyên được gửi mẫu tới Chi Cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng Nghệ An để thẩm định”.

Muốn phát huy nghề truyền thống, mở rộng sản xuất, đáp ứng thị hiếu khách hàng, ngoài chất lượng, còn phải quan tâm đến mẫu mã, hình thức và quảng bá thương hiệu. Anh Cương cho biết hiện Cương Ngần đang tiến hành cải tiến mẫu mã, mở rộng kênh quảng bá, phân phối hàng hóa nhằm tiếp cận và mở rộng thị trường ra nhiều tỉnh thành trong cả nước. Ngoài ra, phải tăng cường dự trữ nguồn hàng để có thể cung cấp thường xuyên cho nhu cầu thị trường. Cái khó của sản xuất nước mắm hiện nay là nguồn nguyên liệu đầu vào ngày càng ít do lượng cá đánh bắt được đang cạn dần đi, lại thêm các đầu nậu Trung Quốc vào thu mua làm cho giá cá nguyên liệu bị đẩy lên cao. Bình thường một kg cá cơm đen có giá là 11 ngàn đồng, thương nhân Trung Quốc mua nhiều sẽ đẩy gía lên gấp đôi từ 20 ngàn - 25 ngàn. Nhiều cơ sở sản xuất đã phải bỏ cuộc.

Thiết nghĩ, trong xu thế thị trường có sự cạnh tranh gay gắt từ những sản phẩm được chế biến bởi dây chuyền công nghệ, các sản phẩm làng nghề ngày càng ít chỗ đứng trên thị trường do giá cao. Để khôi phục, duy trì các sản phẩm làng nghề, Nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ thiết thực cho những người làm nghề tâm huyết như anh Hoàng Đức Cương trong khâu quảng bá, giới thiệu sản phẩm, hỗ trợ vay vốn để phát huy truyền thống của các làng nghề, gìn giữ những nét văn hóa của dân tộc từ đó “cứu vớt” những làng nghề bị mai một./.

Đơn vị phân phối tại Nghệ An: Nhà phân phối Sen vàng
Địa chỉ: Số 6, ngõ 1A, Phạm Thị Tảo, P.Bến Thủy,TP.Vinh, Nghệ An.
Điện thoại: 0383. 565.909 - 0984.984.928
STK: 51010000440311 Ngân hàng BIDV Việt Nam, chi nhánh Vinh
Email: tieudungsieusach@gmail.com
Wedsite: http://tieudungsieusach.com   - Facebook: tieudungsieusach