Đan Phượng là một huyện của thành phố Hà Nội, Việt Nam. Đan Phượng theo nghĩa gốc Hán có nghĩa là chim phượng đỏ.
Địa hình
Huyện Đan Phượng là huyện có hệ thống sông Hồng, sông Đáy chảy qua. Xưa kia là ngã ba sông (sông Hồng, sông Nhuệ, sông Đáy) nên địa hình của huyện tương đối bằng phẳng, chủ yếu là đất phù sa. Chiều cao trung bình từ 6-8m.
Vị trí địa lí
Đan Phượng là một huyện nhỏ của thành phố Hà Nội, nằm ở phía tây bắc trung tâm thành phố Hà Nội, tại khoảng giữa của trục đường quốc lộ 32 từ trung tâm Hà Nội đi Sơn Tây.
- Phía đông giáp các huyện Đông Anh (ranh giới tự nhiên là sông Hồng) và Từ Liêm.
- Phía nam giáp huyện Hoài Đức.
- Phía tây giáp huyện Phúc Thọ.
- Phía bắc giáp huyện Mê Linh (ranh giới tự nhiên là sông Hồng).
Lịch sử
- Huyện được đặt từ thời Trần, đến thời Minh chiếm đóng thì huyện tên là Đan Sơn thuộc Châu Từ Liêm, phủ Giao Châu. Sang thời Hậu Lê huyện lệ về phủ Quốc Oai trấn Sơn Tây. Năm 1831 vua Minh Mạng điều chỉnh địa giới hành chính và thành lập các tỉnh mới. Huyện đựợc tách ra thành huyện riêng vào năm 1832 vẫn thuộc phủ Quốc Oai. 1888 sau khi vua Đồng Khánh cắt Hà Nội cho Pháp. Huyện Đan Phựợng được nhập về phủ Hoài Đức tỉnh Hà Đông.
- Sau cách mạng tháng Tám (1945), cấp phủ bị bãi bỏ, nên từ tháng 8.1945 đến tháng 3.1947, huyện Đan Phượng thuộc tỉnh Hà Đông.
- Tháng 3.1947 đến tháng 3.1947: huyện Đan Phượng, Hoài Đức, Thanh Trì, Thanh Oai và thị xã Hà Đông được cắt chuyển về Thành phố Hà Nội theo quyết định của Khu II (Khi sự kiện 19 tháng 12 năm 1946 nổ ra, Mặt trận Hà Nội được sát nhập vào Khu II. Từ 1 tháng 11 năm 1948, Khu 2 đặt quyền trực thuộc của Liên Khu 3, nhưng đến tháng 5 năm 1949 thì khu Hà Nội lại được tách ra để thành lập Mặt trận Hà Nội độc lập, trực thuộc Bộ Tổng tư lệnh. Tình trạng này được duy trì cho đến sau năm 1954, khi đấy gọi là Khu Hà Nội).
- Ngày 12.3.1947 đến tháng 5.1948: huyện Đan Phượng được gộp vào liên quận huyện IV- Hoài Đức và Đan Phượng (theo công văn số: 038/KCT, ngày 13.3.1947), UBK- Khu XI của Bộ chỉ huy Chiến khu XI). Tháng 5.1947, Trung ương quyết định tách ba tỉnh Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây ra khỏi Khu II, thành lập Khu XI.
- Tháng 5.1948 đến tháng 10.1948: Khu XI được Trung ương quyết định giải thể Khu XI và thành lập tỉnh Lưỡng Hà (Hà Đông- Hà Nội) thuộc Liên khu III. Lúc này, liên quận huyện IV- Hoài Đức và Đan Phượng được tách ra thành huyện Liên Bắc. Đan Phượng thuộc huyện Liên Bắc- tỉnh Lưỡng Hà.
- Tháng 10.1948- tháng 3.1954:
-
- + Khu uỷ III tách Lưỡng Hà thành 02 tỉnh Hà Đông, Hà Nội, và do vậy, lúc này, Đan Phượng thuộc huyện Liên Bắc tỉnh Hà Đông.
-
- + Tháng 12.1952: phần lớn địa bàn Đan Phượng thuộc bắc Liên Bắc do Ban cán sự bắc Liên Bắc nắm, ranh giới là đường quốc lộ 11A (32) để việc chỉ đạo phong trào kháng chiến được sâu sát, kịp thời hơn.
- Tháng 4.1954: huyện Đan Phượng được tái lập và thuộc tỉnh Sơn Tây quản lý theo quyết định của Liên khu uỷ III.
- Tháng 8.1954: huyện Đan Phượng được Liên khu uỷ III cắt chuyển trả lại tỉnh Hà Đông.
- Tháng 6.1961: năm xã thuộc Đan Phượng là Tân Dân (Thượng Cát), Tân Tiến (Liên Mạc), Trần Phú (Phú Diễn), Trung Kiên (Tây Tựu) và Minh Khai được cắt chuyển về huyện Từ Liêm (TP. Hà Nội) theo quyết định của Quốc hội tại kì họp thứ 2 (Khoá II).
- Tháng 4.1965: huyện Đan Phượng thuôc quyền quản lý của tỉnh mới Hà Tây.
- Tháng 1.1976: huyện Đan Phượng là một trong 24 thành viên của tỉnh Hà Sơn Bình.
- Tháng 4.1979- tháng 8.1991: huyện Đan Phượng được cắt chuyển về thành phố Hà Nội theo quyết định của Quốc hội tại kì họp thứ 4 (khoá VI) vào cuối T12.1978.
- Tháng 9.1991- tháng 7.2008: huyện Đan Phượng là một trong 14 đơn vị hành chính của tỉnh Hà Tây theo quyết định của Quốc hội tại kì họp thứ 9 (khoá VIII) họp vào T8.1991.
- Từ 1.8.2008 đến nay: huyện Đan Phượng thuộc thành phố Hà Nội theo Nghị quyết 15-NQ/QH.
Văn hóa
- Huyện là cái nôi của các loại hình nghệ thuật dân gian trong đó có Hát ca trù ở xã Thượng Mỗ, Vật truyền thống ở xã Hồng Hà,Thổi cơm thi ở hội Dầy, hát Chèo tàu ở hội Gối (Tân Hội), hát chèo bè trên sông của dân chài Vạn Vĩ, hội thả diều ở Bá Giang, bơi trải ở Đồng Tháp, rước cây bông ở Trung Hà…
- Nhà thơ Quang Dũng với bài thơ nổi tiếng "Tây Tiến" đã được sinh ra tại thôn Phượng Trì, gần sát trụ sở Ủy ban Nhân dân huyện Đan Phượng hiện nay.
Các đơn vị hành chính cơ sở cấp xã, thôn, cụm dân cư
1. Thị trấn Phùng 6 phố, thôn: Phan Đình Phùng, Phùng Hưng, Phượng Trì, Nguyễn Thái Học, Tây Sơn, Thụy Ứng
2. Đan Phượng (Phùng) 3 thôn: Đại Phùng, Đoài Khê, Đông Khê
3. Đồng Tháp (Liên Hợp) 5 thôn: Bãi Tháp, Bãi Thuỵ, Đại Thần, Đồng Lạc, Thọ Vực
4. Hạ Mỗ (Hồng Thái) 3 thôn: Hạ Mỗ, Trại, Trúng Đích
5. Hồng Hà 4 thôn: Bá Dương Nội, Bá Dương Thị (Bá), Bồng Lai, Tiên Tân (Bến Tiên)
6. Liên Hà 2 thôn: Đoài Quý, Thượng
7. Liên Hồng 4 thôn: Đông Lai, Hữu Cước, Thượng Trì, Tổ
8. Liên Trung 2 thôn: Hạ Trì, Trung
9. Phương Đình (Liên Minh) 8 thôn: Cổ Ngoã, Địch Trong, Địch Trung, Địch Đình, Địch Thượng, Ích Vịnh, La Thạch, Phương Mạc
10. Song Phượng 4 thôn, xóm: Tháp Thượng, Thu Quế, Thuận Thượng, Thống Nhất
11. Tân Hội* 4 thôn: Thượng Hội, Thuý Hội,Phan Long (Sơn), Vĩnh Kỳ
12. Tân Lập** 4 thôn: Đan Hội, Hạ Hội, Hạnh Đàn, Ngọc Kiệu (*, ** Tên chung: Kẻ Gối hay Tổng Gối)
13. Thọ An 3 thôn: An Thanh (Tây Sơn), Thanh Điềm (Bắc Hà), Thọ Lão (Đông Hải)
14. Thọ Xuân 2 thôn: An Điềm, Thọ Xuân
15. Thượng Mỗ (Hồng Phong) 8 thôn: An Sơn I, An Sơn II, Đại Phú, Hoa Chử, Tân Thịnh, Tiến Bộ, Trung Thành, Trung Hiền.
16. Trung Châu 8 thôn: Chu Phan, Hưu Trưng, Nại Yên (Nại Xá, Yên Châu), Phương Lang (Phương Nội), Phương Ngoại, Trung Hà làng, Vạn Vĩ, Văn Môn.
