Huyện Cẩm Xuyên là một huyện của tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam.
Vị trí địa lí
Huyện Cẩm Xuyên phía nam của huyện giáp huyện Kỳ Anh, phía bắc giáp thị xã Hà Tĩnh và huyện Thạch Hà, phía tây giáp huyện Hương Khê và một phần tỉnh Quảng Bình, phía đông giáp biển Đông.
Hành chính
Huyện Cẩm xuyên hiện nay có 27 xã và thị trấn, đó là: Cẩm Yên, Cẩm Hoà, Cẩm Dương, Cẩm Nam, Cẩm Huy, Cẩm Thăng, Cẩm Quang, Cẩm Bình, Cẩm Vịnh, Cẩm Thành, Cẩm thạch, Cẩm Duệ, Cẩm Mỹ, Cẩm Quan, Cẩm Sơn, Cẩm Thịnh, Cẩm Hưng, Cẩm Hà, Cẩm Phúc, Cẩm Nhượng, Cẩm Lộc, Cẩm Lĩnh, Cẩm Trung, Cẩm Minh, Cẩm Lạc, thị trấn Cẩm Xuyên, thị trấn Thiên Cầm.
Tất cả những tên xã hiện nay được thay đổi từ sau 1945 đến 1960 khác với các tên trước đây ví dụ vùng nam Cẩm Xuyên gồm các tổng cũ là Đan xuyên, Hoa Dục v.v... Các tên làng xóm ngày xưa cũng được thay đổi theo từng thới kỳ "khắc xuất" "khắc nhập" của hợp tác xã thời kỳ bao cấp, có làng từ năm 1960 đến nay thay đổi tên tới bốn năm lần. Tên trước đây của làng xã ở huyện Cẩm Xuyên rất cổ như Kẻ Gỗ, Kẻ Quèn, Lẻ La, Kẻ Lụi, Kẻ Hội v.v...cho đến nay chỉ còn tồn tại trong ký ức của những người sinh trước năm 1945, Nếu có ai đó ra đi trước cách mạng tháng tám thì nay trở về khó mà tìm được làng của mình nếu hỏi theo tên cũ.
Truyền thống văn hóa
Quê hương của Hiến sát sứ Biện Hoành (1548-1556), Tổng Bí thư Hà Huy Tập và là quê gốc của gia đình cố Tổng Bí thư Lê Duẩn (xã Cẩm Duệ) [1]. Đây cũng là quê hương của Thám hoa Lê Phúc Nhạc, Tả Thị lang Bộ Hình- hoàng giáp Dương Chấp Trung (1414-1469), Tiến sĩ Lê Tự, Hoàng giáp Biện Hoành,..; các Danh tướng Nguyễn Đình Đống, Nguyễn Đình Thạch, Nguyễn Đình Hoàn (thời Lê -Trịnh); nguyên Bộ trưởng Nguyễn Kỳ Cẩm, của anh hùng Phan Đình Giót, người lấy thân mình lấp lỗ châu mai trong chiến dịch Điện Biên Phủ.
Ngày nay có: Thứ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến (Bộ Y tế Việt Nam); Nguyễn Thanh Bình- Bí thư tỉnh ủy Hà Tĩnh; Anh hùng Lao động Phạm Hùng; Giáo sư Đặng Quốc Phú,
Di tích và danh thắng
- Chùa Yên Lạc: ở xã Cẩm Nhượng là một công trình kiến trúc nghệ thuật
(Đã được Bộ Văn hóa- thông tin cấp bằng chứng nhận "Di tích lịch sử, văn hóa" cấp Quốc gia số 3211/BT-QD (12/12/94))
- Nhà lưu niệm Tổng Bí thư Hà Huy Tập: Xã Cẩm Hưng.
- Khu nghỉ mát Thiên Cầm
- Hồ Kẻ Gỗ và khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ.
- Công trình kiến trúc nghệ thuật quốc gia AM THÁP Cẩm Duệ (tại thôn quang trung cẩm Duê )
- Đền Nguyễn Biên ở xã Cẩm Huy: Danh nhân lịch sử- Văn hóa thế kỷ 15.
- đền sò(thôn tân hòa),đền nhà quan(tân hòa),đền pháp hải(hửu hòa)cẩm hòa-cẩm xuyên- hà tĩnh
- Ngoài ra các xã có rất nhiều đền chùa bị thu gom tượng phật, đập phá, triệt hạ sau cách mạng tháng 8 nhất là thời kỳ những năm 1960. Đây là thời kì nhầm lẫn giữa tai hại giữa mê tín di đoan và đời sống tâm linh của những người cách mạng vì vậy ngày nay xứ này rất hiếm đền chùa.
Lễ hội truyền thống
- Ở xã Cẩm Nhượng có các Lễ hội lớn tổ chức hàng năm như sau:
- - Thời gian: Sau Tết Nguyên đán.
- - Đặc điểm: Nhân dân trong vùng tổ chức lễ hạ thủy, cầu thần biển giúp cho ngư dân thuận buồm xuôi gió và hứa hẹn một mùa đánh bắt được nhiều tôm cá..
- - Thời gian: Mồng 4 Tết nguyên đán và các ngày lễ lớn trong năm.
- - Đặc điểm: Hội đua thuyền được tổ chức nhằm chọn ra những tay đua cừ khôi và rèn luyện sức khỏe cho dân vùng sông nước; đồng thời là truyền thống của nhân dân địa phương để cầu yên xóm làng.
- - Thời gian: 30/6 âm lịch.
- - Đặc điểm: Dựng đàn lễ ở bên sông, dâng hương, cầu khấn.
Cờ người: tổ chức từ 2 tết -> đến sáng mùng 5
Đặc sản
- - Bánh tráng: Đông Hà, Cẩm Hà nổi tiếng với nghề làm bánh tráng. Bánh tráng ở đây rất dày , giòn và rất ngon,cudo cau phu,
Giao Xu
- Xứ Quèn Đông: thuộc xã Cẩm Lộc, Là một xứ nỗi tiếng về binh dân học vụ và tôn thờ thiên Chúa. Mỗi năm số lượng học sinh đậu ĐH rất cao vào những ngôi trường có tiếng của cả nước.
