Blaise Pascal là nhà khoa học, triết gia đầy tài năng của nước Pháp và thế giới. Ông chính là tác giả của chiếc máy tính cơ học đầu tiên, đồng thời là người đưa ra nhiều học thuyết khoa học nổi tiếng, trong đó có định luật Pascal và lý thuyết xác suất.

Blaise Pascal.

Pascal sinh ngày 19/6/1623 tại Auvergne (Pháp), trong một gia đình trí thức. Năm ông lên 8, gia đình chuyển đến sống ở thủ đô Paris. Mẹ mất sớm, người cha, ông Etienne Pascal, trở thành chỗ dựa tinh thần lớn nhất đồng thời cũng là người thầy đầu tiên của cậu bé Pascal. Ông dạy cậu học tiếng Latinh, Hy Lạp cũng như dạy cậu cách quan sát và suy luận.

Do cha là một người say mê toán học nên Pascal thường xuyên được tiếp xúc với giới trí thức cao cấp của Paris lúc bấy giờ. Cũng như cha, ngay từ nhỏ, cậu bé Pascal sớm nảy sinh tình yêu đối với toán học.

Nhà khoa học thiên tài của thế giới

Mặc dù ham mê toán, nhưng vì muốn con chuyên tâm vào tiếng Latinh và Hy Lạp, nên ông Etienne đã sưu tầm sách về khoa học và toán học, vì vậy, cậu bé Pascal phải tiếp cận toán học theo cách riêng của mình.

Chiếc máy tính cơ học đầu tiên mang tên “Pascaline”.

Khắp nơi trong nhà đều biến thành nơi thể hiện ý tưởng về hình học của Pascal. Một hôm, khi bước vào phòng, ông Etienne thấy cậu con trai đang say mê dùng phấn chứng minh định luật thứ nhất trong 32 định luật của nhà toán học Hy Lạp Euclide. Sau khi nghe con thuật lại cách chứng minh tổng số các góc trong một tam giác bằng hai góc vuông, ông Etienne đã bật khóc vì sung sướng.

Kể từ đó, cậu bé Pascal được cha hướng dẫn học toán. Do trí thông minh sẵn có, Pascal đọc đến đâu hiểu đến đó. Chẳng bao lâu, Pascal đã trở thành một nhà toán học trẻ trong nhóm nghiên cứu toán học. Cậu cũng tìm được cho mình một người thầy lý tưởng, đó là nhà hình học nổi tiếng Descarte. Dưới sự dìu dắt của nhà bác học lớn, Pascal nhanh chóng trưởng thành.

Năm 16 tuổi, Pascal đã hoàn thành luận văn “Khảo cứu về thiết diện hình nón”. Với phương pháp lý luận vừa đơn giản vừa tổng quát, Pascal đã chứng minh được công trình về thiết diện hình nón mà nhà hình học Apollonius đưa ra. Ngay lập tức, luận văn đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà toán học đương thời, và ai cũng khẳng định rằng đây là công trình của một bậc thầy chứ không phải là của một thiếu niên 16 tuổi.

Tượng Blaise Pascal tại thủ đô Paris, Pháp.

Năm 1642, để giúp đỡ cha trong việc tính thuế, Pascal đã sáng chế ra chiếc máy tính cơ học đầu tiên mang tên “Pascaline”. Có thể nói, “Pascaline” đã mở ra một giai đoạn quyết định trong lịch sử của việc tính toán và lịch sử phát triển của máy tính.

Không dừng lại ở những thành công đó, Pascal lại bắt tay vào việc thực hiện lại các thí nghiệm của nhà toán học, nhà vật lý người Italia Torricelli, và công bố các khám phá của mình trong tác phẩm “Các thí nghiệm mới liên quan tới khoảng chân không”, trong đó ông bác bỏ các quan niệm cổ xưa của Aristotle về chân không, đồng thời ông chỉ ra rằng càng lên cao, áp suất của không khí càng giảm đi. Nhờ khám phá này của Pascal, các nhà khoa học đã chế tạo được các phong vũ biểu và các cao độ kế.

Qua nghiên cứu về chất lỏng, Pascal đưa ra định luật Pascal nổi tiếng. Định luật này đã mở ra một chương mới trong thực tế đời sống sản xuất, và nhiều sản phẩm mới đã ra đời như: con đội ô tô, hệ thống truyền và dẫn động phanh dầu trên xe hơi hiện đại, các loại máy thủy lực... Chính vì vậy, Pascal đã được nhiều nhà khoa học coi là một trong những người sáng lập ra môn thủy động học.

Năm 1654, Pascal nhận được bức thư của nhà quý tộc Pháp De Mere, nhờ ông giải quyết các rắc rối nảy sinh trong trò chơi đánh bạc. Pascal đã toán học hóa các trò chơi đánh bạc này, nâng lên thành những bài toán phức tạp hơn và trao đổi với nhà toán học Pierre de Fermat. Những cuộc trao đổi đó đã làm nảy sinh lý thuyết xác suất - một lý thuyết toán học về các hiện tượng ngẫu nhiên được ứng dụng rất nhiều trong đời sống hiện nay.

Nhà văn, nhà triết học lớn của nước Pháp

Với lối hành văn lôi cuốn và một tư duy sắc bén, Pascal đã viết một số sách bình luận về tôn giáo nổi tiếng như: Những bức thư của Louis de Montale viết cho những người bạn ở tỉnh nhỏ, Luận về Ân Chúa, Tư tưởng... trong đó tác phẩm Tư tưởng được coi là một tác phẩm triết học và văn chương bậc thầy.

Bên cạnh những vấn đề thần học, tác phẩm này nêu một cách sinh động các vấn đề về phận người, những vấn đề mà con người ở thời nào, nơi nào cũng phải đặt ra khi tách khỏi miếng cơm, manh áo, lợi danh và chính trị...

Cùng với việc viết sách, Pascal cũng đã đưa ra một số luận điểm nổi tiếng như: Luận điểm “Hai vô cực”, luận điểm “Cây sậy biết suy nghĩ”, luận điểm “Sự giải trí”..., trong đó ông chỉ ra rằng con người rất nhỏ bé trong vũ trụ, hay con người luôn phải giải trí để giải thoát trí óc khỏi mối bận tâm về phận người... Nhiều luận điểm của ông còn giá trị đến ngày nay.

Năm 31 tuổi, do sức khỏe giảm sút nghiêm trọng sau một tai nạn xe ngựa, Pascal buộc phải nghỉ ngơi. Vì vậy, các nghiên cứu khoa học của ông thưa dần rồi dừng hẳn vào năm 1659. Năm 1662, Blaise Pascal ốm nặng và qua đời khi mới ở tuổi 39. Mặc dù qua đời đã 351 năm, nhưng những kết quả nghiên cứu của Blaise Pascal vẫn được ứng dụng và phát triển.

TTTL